Ebola virüsü Hakkında Bilinmesi Gerekenler
llk olarak bundan 38 yıl önce, 1976 yılında Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde ortaya çıkan, 2013’te tekrar tırmanışa geçen ve şimdilerde hepten dünyanın korkulu rüyası haline gelen Ebola virüsü yayılıyor…
Dünya Sağlık Örgütü, hastalığın hızla yayıldığı uyarısı yaptı. Dış basında ‘Fearbola‘ olarak da ifade edilen Ebola salgını korkusu, metropollerde tedirginlk yaratmaya devam ediyor.
Ebola virüsü, insanlarda ve hayvanlarda kanamalı ateş şeklinde ciddi hastalık formlarına yol açan virüstür. Dünya Sağlık Örgütü tarafından 4. Risk Grubu Patojen olarak kabul edilmektedir.
Ebola virus hastalığı; viral kanamalı ateşlerden bir tanesidir, vücutta akut başlangıçlı yüksek ateş ve gastrointestinal kanamalarla seyreden bir enfeksiyon hastalığı şeklinde karşımıza çıkar. EVH insanlarda genellikle ağır ve ölümcül seyreder.
Ebola virüsü, ipliksi yapıda, yaklaşık 80 nm boyundadır. Genetik materyali RNA’dan oluşur
Virüs, ilk olarak 1976 yılında Sudan ve Kongo’daki salgınlarda tespit edildi ve adını Kongo’daki bir nehirden aldı. Virüsün doğal kaynağının Afrika’daki meyve yarasaları olduğu düşünülüyor. Virüslerin varlığı bu yarasaların coğrafi dağılımıyla örtüşüyor.
Ebola virüsü, insanlara enfekte hayvanların organ, kan ve vücut sıvıları ile temasla bulaşır. Afrika’da enfekte şempanze, goril, maymun, domuz, meyve yarasası ve antiloptan bulaştığı dökümente edilmiştir.
İnsan enfeksiyonu oluştuğunda virüsün başkalarına bulaşmasının birçok yolu vardır. Ebola enfekte insanlarla doğrudan temas yoluyla insandan insana bulaşır. Bunlar:
– Enfekte bir kişinin kanı ya da salgılarıyla doğrudan temas.
– Enfekte salgılarla kontamine olmuş objelerle temas.
– Defin işlemleri sırasında cenazeye doğrudan temas edilmesi de hastalığın yayılmasında etkendir.
– İyileşen erkek hastaların spermleri yoluyla hastalığı 7 haftaya kadar bulaştırması mümkündür.
– Ebola Kanamalı Ateşi’ne yol açan virüsler, genellikle hasta bakımıyla uğraşırken enfekte salgılarla teması olan aileler ve arkadaşlar aracılığıyla yayılmaktadır.
http://www.cdc.gov/vhf/ebola/outbreaks/2014- west-africa/index.html
Ebola virüsü hastalığı için kuluçka dönemi 2-21 gün arasında değişebilir, ancak vakaların büyük kısmında yaklaşık 7 gün içinde hastalık belirtileri görülmektedir. Hastalık akut yüksek ateş (≥ 38°C) ve özgün olmayan ilk bulgular ile başlar. Sık görülen belirti ve bulgular;
Eşlik edebilecek diğer belirti ve bulgular;
Ebola virüsü bulaşmış hastalar klinik semptomların gelişiminden önce bulaştırıcı değildir, ateş içeren semptomların başlamasından itibaren bulaştırıcılık başlar. Bir başka ifade ile ateş ve klinik bulguların gelişimi öncesinde hastalar başkalarına virüsü bulaştıramazlar. Eğer hastalar klinik semptomların ortaya çıkışını takip eden 14. gününü geçirmiş yani hayatta ise yaşam şansı daha yüksektir. Hastalarda klinik bulguların gelişiminden itibaren ölene kadar virüs miktarı artar. Ölüm, sıklıkla klinik bulguların gelişimini takiben 9 ile 10. günler sonrasında septik şok, çoklu organ yetmezliği ve yaygın damar içi pıhtılaşma bozukluğu (DIC) ile olur. Hastalık, neden olan virüse ve nitelikli sağlık hizmeti alabilme özelliğine göre %25-90 oranında fatal seyretmektedir.
Diğer bulaşıcı hastalıklarda olduğu gibi hastalığı önlemenin en önemli uygulamalarından biri ellerin düzenli olarak yıkanmasıdır. Ellerinizin su ve sabunla yıkanması (ya da sabun bulunmadığı yerlerde ve ellerin açıkça kan ve vücut sıvılarıyla kirli olduğu durumlarda susuz alkol-bazlı el losyonun kullanılması) cildinizden potansiyel enfekte materyalleri uzaklaştırır ve hastalığının geçişini önler.
Eldiven kullanılan durumlarda eldivenleri çıkarmadan önce su ve sabunla yıkayınız ve eldivenleri çıkardıktan sonra da ellerinizi yıkayınız.
Ölü hayvanlarla, özellikle de primatlarla temastan kaçınınız.
Yerel pazarlarda tüketim için satılan primatlar dahil vahşi hayvanların etini yemeyiniz.
Sağlık araştırmaları yürüten İngiliz ilaç şirketi Glaxo Smith Kline(GSK) tarafından yapılan açıklamada, GSK ve ABD Ulusal Sağlık Enstitü’nün(NIH) ortak geliştirdiği deneme aşamasındaki aşının ilk partisinin Afrika ülkesi Liberya’ya gönderildiği kaydedildi. GSK, ortalama 300 doz aşı taşıyan uçağın, bugün Liberya’ya ulaşmasını beklediklerini belirtti(06.02.2015)
http://www.cdc.gov/vhf/ebola/outbreaks/2014-west-africa/case-counts.html
http://www.who.int/csr/disease/ebola/en/,#sthash.14JBykuB.dpuf